Informatie bij de quiz

Vooroordelen
Negen van de twaalf a/b/c-opties zijn gebaseerd op veelgehoorde en -gelezen vooroordelen. Ook ouders van een kind met genderdysforie krijgen ze vaak te horen. Terwijl de ene helft van je kennissenkring juicht dat je kind het einde van de wachtlijst voor transgenderzorg bereikt heeft, komt de andere helft met opmerkingen waar je hart van krimpt: Moet mijn kind dat de rest van zijn/haar/hun leven horen…?

U hoeft het echt niet met alle stellingen eens te zijn. Het zou al fijn zijn wanneer ‘het debat’ minder gepolariseerd raakt.

Vraag 1:

Welke stelling past het beste bij uw visie?

a) Mannen zijn ondernemend en vechtlustig; vrouwen zijn inlevend en zorgzaam.
b) Natuurlijk verschillen tussen mannen en vrouwen, maar de verschillen tussen mannen onderling en vrouwen onderling kunnen minstens zo groot zijn.
c) Chromosomenpaar XX is altijd een vrouw, chromosomenpaar XY is altijd een man.

Bij vraag 1

a) Statistisch gezien zijn mannen vaker betrokken bij bijvoorbeeld geweldsdelicten, zo is 95% van de moordenaars man. Ook in interesse zijn er statistisch gezien verschillen: vrouwen hebben overwegend meer interesse in omgaan met mensen, en mannen overwegend meer interesse in omgaan met objecten. Een deel hiervan is te verklaren uit onze evolutionaire erfenis. Tegelijkertijd laat onderzoek naar de competenties, vaardigheden en interesses van meisjes en jongens zien, dat de verschillen binnen de groepen jongens en binnen de groepen meisjes ook ver uiteen liggen. Verschillen bekijken vanuit een koppeling aan geslacht, blijkt de grote verschillen binnen de groepen tekort te doen.
Zie bijvoorbeeld publicaties van ugent.academia/GrietVandermassen of van Procrustes

b) Een deel van de verschillen tussen man en vrouw is te verklaren uit onze evolutionaire erfenis. Tegelijkertijd laat onderzoek naar de competenties, vaardigheden en interesses van meisjes en jongens zien, dat de verschillen binnen de groepen jongens en binnen de groepen meisjes ook ver uiteen liggen. We kunnen, waar het om competenties, vaardigheden en interesses gaat, beter kijken naar individuen, dan elk individu in de mal van genderverwachtingen plaatsen.
Zie bijvoorbeeld publicaties van Atria, factsheet-genderstereotypering-in-werk-zorg-en-onderwijs, ugent.academia/GrietVandermassen of van Procrustes

c) Dit is bijna altijd waar, maar niet altijd. Bij de embryonale ontwikkeling naar man ofwel vrouw spelen méér factoren een rol dan de set geslachtschromosomen, zoals andere genen en hormoonspiegels. Zo blijken vrouwen met het syndroom van Swyer een mannelijke set geslachtschromosomen (XY) te hebben. En mannen met het syndroom van de la Chapelle blijken een mannelijke set geslachtschromosomen (XX) te hebben. Ook zijn er aandoeningen als het syndroom van Turner en syndroom van Klinefelter, waarbij een Y-chromosoom kort na de bevruchting verdwijnt (Turner), of er behalve een Y-chromosoom ook meerdere X-chromosomen zijn (Klinefelter). Kortom, de lijst met variaties, of Disorders of sex development ook wel DSDs genoemd, is lang.
Zie bijvoorbeeld wiki/Geslachtschromosoom en wiki/Disorders_of_sex_development en wat-is-Klinefelter

Vraag 2:

WC’s voor vrouwen en voor mannen…

a)…mogen toegankelijk zijn voor iedereen die zich respectievelijk vrouw dan wel man voelt. U kent transgender personen en weet wat dit voor hen betekent.
b) …zijn ouderwets, alle WCs moeten genderneutraal worden.
c) …zijn noodzakelijk, anders worden vrouwen lastiggevallen door mannen in een jurk.

Bij vraag 2

a) Inderdaad. Laat mensen zelf kiezen voor de WC waar ze zich het veiligst voelen.

b) Gender-neutrale WC’s zijn prima, zolang er afsluitbare WC-cabine’s zijn en iedereen moeite doet de WC schoon achter te laten. Weinig mensen met een vrouwelijke biologie verkiezen een urinoir boven een WC-pot. Ook kun je je afvragen hoe veilig vrouwen (en trans vrouwen) zich voelen in WC-ruimten waar mannen boven de scheidingswandjes kunnen uitkijken. Kortom: Een gedragsverandering zou wel zo praktisch zijn bij gender-neutrale WC’s.

c) “Mannen in een jurk die vrouwen lastigvallen” is een hardnekkige mythe, die vooral in bepaalde Amerikaanse kringen verspreid wordt.
In werkelijkheid zijn het eerder de transgender personen die gevaar lopen om te worden lastiggevallen in WC’s.
Zie bijvoorbeeld: experts-debunk-right-wing-transgender-bathroom-myth en bathroom-bills-do-demonstrable-harm-to-trans-people

Vraag 3:

Ouders die hun kind met gender-dysforie steunen zijn…

a) …onverantwoordelijk en slecht bezig: meestal is het een fase waar een kind doorheen gaat, negeren is beter dan steunen.
b) …verstandig; of je je nu zorgen maakt of niet, je kind steunen komt altijd op de eerste plaats.
c) …ouders die hun kind medisch laten mishandelen.

Bij vraag 3

a) Inderdaad zijn er al jaren verhalen bekend van kinderen die in gedrag of kledingkeuze een tijdlang niet ‘gendertypisch’ zijn, waarna dit verdwijnt. En inderdaad, dit gewoon accepteren in plaats van er teveel nadruk op leggen, of meteen medicaliseren, is verstandig. Maar ‘helemaal negeren’ is zeker geen goede keuze. Je kind steunen, je kind zijn eigen voorkeuren laten vinden, ook al liggen die soms of geregeld buiten het hokje “typisch voor jongens/meisjes,” komt elk kind ten goede en kan de horizon van elk kind verbreden.
Zie bijvoorbeeld publicaties van Atria, factsheet-genderstereotypering-in-werk-zorg-en-onderwijs

b) Je kind steunen, je kind zijn eigen voorkeuren laten vinden, ook al liggen die geregeld buiten het hokje “typisch voor jongens/meisjes,” kan de horizon van elk kind verbreden. De angst dat een kind hier —wat dan ook— van zou worden, is ongegrond. Het zal eerder het aantal tieners dat ongelukkig is met de genderstereotypen verminderen en bijdragen aan een inclusieve samenleving.
Zie bijvoorbeeld publicaties van Atria, factsheet-genderstereotypering-in-werk-zorg-en-onderwijs en gevolgen-van-genderstereotypen-bij-kinderen

Zie bijvoorbeeld:

c) Het verwijt dat ouders hun kind medisch laten mishandelen is vooralsnog onterecht. Zeker in het verleden ging er aan de Genderpoli’s een uitgebreide screening vooraf aan elke vorm van hormonaal of medisch ingrijpen. Wel staat de Genderzorg momenteel onder druk, enerzijds door onderzoeken van experts in het buitenland, anderzijds vanuit de transgender-belangengroepen. De experts manen tot voorzichtigheid, met name bij het voorschrijven van puberteitsremmers, en tot sneller onderzoek of alle kinderen terecht op de —in korte tijd langgeworden — wachtlijsten staan. De belangengroepen willen juist forse uitbreiding van de medische zorg, om de lange wachtlijsten tegen te gaan.

In elk geval is van medische mishandeling geen sprake — of het zouden de lange wachtlijsten moeten zijn, waardoor kinderen, jongeren en volwassenen zorg mislopen, en zich soms wenden tot het —onbegeleid— bestellen van hormonen via internet.

Vraag 4:

Verschijnselen als trans, genderfluid, non-binary zijn…

a) …een hype. Vroeger had je jeugdculturen als punk of goth, nu hebben opstandige jongeren blauw haar en een regenboogvlag.
b) …psychische stoornissen.
c) …terug te vinden in de geschiedschrijving en verhalen van veel culturen.

Bij vraag 4

a) Jongerenculturen sluiten vaak aan op actuele ontwikkelingen in de tijdsgeest. Verzet tegen of vlucht uit bestaande structuren, soms gepaard met wereldverbeterende idealen, is al te zie bij de ‘arts and craft movement’ die zich aan het einde van de negentiende eeuw verzette tegen de industriële revolutie. Bij de provo- en hippie-cultuur zien we vergelijkbare idealen en verzet. Ook de punk-beweging was een reactie op de crises in de jaren zeventig en tachtig, die jongeren een onontkoombaar gevoel van “no future” gaven. De “regenboogvlag-jongerencultuur” kun je zien als een reflectie op de tijd waarin we leven. Tijden waarin volwassenen wel zèggen dat ze gelijkheid en inclusie willen, maar in de praktijk nog een veelheid van feminien-masculiene stereotypen aanhangen. Je hoeft maar naar vrouwen een willekeurige muziekvideoclip te kijken om de stereotypen tegen te komen. Of naar de haatpraat op social media, zodra een —ik noem maar wat— burgemeester een vrouw is. Ook in het alledaagse kom je de rolbevestigende vooroordelen vierentwintig uur per dag tegen. Probeer maar eens een service-desk te bellen met een kapot beeldscherm of een flexibele elektrabuis te bestellen. Ik wens je geluk, als je een vrouwenstem hebt. Dat de jongerencultuur strijdt voor meer en oprechte inclusie is niet meer dan terecht. Wel kun je soms vraagtekens hebben bij de feminien-masculiene stereotypen die sommige jongeren —zowel binnen als buiten de regenboogcultuur— elkaar zèlf weer opleggen.
Zie bijvoorbeeld: Arts-and-Crafts-movement of 1970s-rebellion-punk

Ad b) De diagnose genderdysforie is opgenomen in de DSM-5 (de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-5). Het gevoel dat je van binnen een andere identiteit hebt dan die, die anderen waarnemen of je opleggen, veroorzaakt —uiteraard— stress. Vermoedelijk leveren sowieso al onze feminien-masculiene stereotypen stress bij alle mensen die niet geheel aan deze stereotypen voldoen. Empathische, gevoelige mannen, hoogbegaafde of ambitieuze vrouwen — de lijst van kenmerken, vaardigheden en interesses die we onterecht toeschrijven aan mannen dan wel vrouwen is lang. Bij kinderen, jongeren en volwassenen die nòg sterker het gevoel hebben in het geheel niet overeen te komen met de lichamelijke kenmerken van het geslacht waarmee ze zijn geboren, kan een expert de diagnose genderdysforie stellen. Dat deze bevolkingsgroep bijkomende psychische klachten kan hebben ontwikkeld, spreekt voor zich. Pesten, buitensluiting, afwijzing kan leiden tot angsten, depressies en aanverwante klachten. Uiteraard kan alleen een expert een psychische stoornis, de oorzaak en het gevolg ervan, per individu vaststellen.
Zie bijvoorbeeld: Onderzoek Transgend Health. 2019; 4(1): 313–315

Ad c) Transgender of non-binary personen zijn terug te vinden in de geschiedschrijving en verhalen van veel culturen. Beroemd is het graf van de vroegmiddeleeuwse persoon met zwaard, in vrouwenkleding en -sieraden, gevonden in Suontaka Vesitorninmäki, Finland. Recent DNA-onderzoek wees uit dat de persoon in het graf waarschijnlijk het Klinefelter (XXY) syndroom had. Uiteraard vertelt het graf zijn levensverhaal niet, maar de manier waarop hij begraven is toont respect of een positie van aanzien.
De geschiedenis van trans-/non-binary personen is te lang om hier even samen te vatten, beter kun je hier beginnen.
Zie ook: medieval-grave-finland-warrior-nonbinary-person-gender of european-journal-of-archaeology en wiki/Transgender_history